Khi tham gia thị trường carbon, cần phải tính toán kỹ về cơ hội, chi phí và lợi ích, đồng thời cần khôn ngoan để vừa tận dụng được nguồn tài chính khí hậu.
Các chuyên gia trao đổi về phát triển thị trường carbon. Ảnh: TTXVN
Phát triển thị trường carbon đang là bước đi chiến lược của Việt Nam nhằm hiện thực hóa cam kết giảm phát thải, hướng tới tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Trong hành trình này, Việt Nam không chỉ tạo động lực đổi mới mô hình kinh tế mà còn khẳng định vai trò tích cực trong ứng phó biến đổi khí hậu toàn cầu.
Thị trường carbon không chỉ giúp tạo ra động lực kinh tế cho các doanh nghiệp và tổ chức giảm phát thải mà còn tạo ra nguồn tài chính xanh nhằm thúc đẩy các dự án phát triển bền vững. Bằng cách thiết lập giới hạn phát thải và cho phép giao dịch tín chỉ carbon giữa các bên, thị trường carbon khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ sạch hơn, tối ưu hóa quy trình sản xuất sản phẩm và đầu tư vào năng lượng.
Theo Tiến sĩ Tăng Thế Cường, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, phát triển thị trường carbon là xu thế không thể đảo ngược để chuyển đổi xanh, cũng như thực hiện mục tiêu thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính với chi phí của doanh nghiệp và xã hội thấp, phát triển công nghệ phát thải thấp, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nước ta.
Bên cạnh đó, thị trường carbon cũng được kỳ vọng sẽ đóng góp quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết tại COP26. Thị trường này phát triển cũng sẽ tạo cơ chế tài chính cho các doanh nghiệp và tổ chức mua bán tín chỉ carbon, mở ra cơ hội thu hút đầu tư quốc tế vào các dự án năng lượng tái tạo và công nghệ xanh.
Ngày 8/9/2024, tại thôn 2, xã Suối Rao, huyện Châu Đức (Bà Rịa-Vũng Tàu), Khu du lịch sinh thái Suối Rao Ecolodge tổ chức đón nhận Chứng nhận điểm đến du lịch trung hòa carbon-Net Zero Station và công bố điểm đến trung hòa carbon. Đây là điểm du lịch đầu tiên của tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đạt chứng nhận điểm đến Net Zero. Ảnh: Huỳnh Sơn-TTXVN
Triển khai Quyết định số 232/QĐ-TTg, ngày 24/1/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp với Bộ Tài chính tích cực thực hiện các nhóm nhiệm vụ, giải pháp về hàng hóa trên thị trường carbon; chủ thể tham gia thị trường carbon; hệ thống đăng ký quốc gia và sàn giao dịch carbon; tổ chức vận hành thị trường carbon; nâng cao nhận thức, tăng cường năng lực.
Các nhiệm vụ chính mà các bộ, ngành được giao đang thực hiện để xây dựng, vận hành sàn giao dịch carbon gồm: Xây dựng Nghị định của Chính phủ về sàn giao dịch carbon trong nước; thiết lập, quản lý và vận hành Hệ thống đăng ký quốc gia về hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon, Hệ thống giao dịch, Hệ thống lưu ký và thanh toán hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon...
Phó Giáo sư - Tiến sỹ Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường cho biết, tại COP26, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra tuyên bố mang tính bước ngoặt: Việt Nam cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Đây là một cam kết sớm và mạnh hơn nhiều nước đang phát triển khác có mặt bằng cạnh tranh trực tiếp với Việt Nam như Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan, Trung Quốc hay Nga.
Trong cam kết thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), Việt Nam dự kiến phát thải hơn 900 triệu tấn khí nhà kính theo kịch bản phát triển thông thường. Tại NDC cập nhật năm 2022, Việt Nam cam kết giảm 15,8% lượng phát thải. Trong trường hợp nhận được hỗ trợ của quốc tế, Việt Nam có thể nâng mức giảm lên 43,5%, tương đương còn 45 triệu tấn CO2.
“Điều đó cho thấy rõ, muốn thực hiện được NDC thì không thể thiếu các giải pháp tài chính cụ thể. Nếu không huy động được các nguồn lực này, cam kết sẽ khó thành hiện thực. Vì vậy, thị trường carbon được xem là một trong những giải pháp quan trọng để thực hiện cam kết NDC,” ông Thọ chia sẻ.
Tuy nhiên, việc phát triển thị trường carbon còn gặp nhiều khó khăn. Theo Tiến sĩ Tăng Thế Cường, thách thức lớn nhất khi triển khai thị trường carbon đó là đây là một loại thị trường mới, trong khi các doanh nghiệp còn chưa làm tốt công tác kiểm kê khí nhà kính để xác định hạn ngạch phát thải khí nhà kính - là hàng hóa của thị trường.
Cơ sở pháp lý cũng còn đang tiếp tục phải hoàn thiện, đặc biệt các quy định chi tiết về giao dịch; đấu giá hạn ngạch phát thải khí nhà kính; biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thị trường carbon; trung gian và môi giới giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính; phí, lệ phí; hay xử lý vi phạm cũng cần phải được cụ thể hóa.
Bên cạnh đó, thực tế hiện nay cho thấy, Việt Nam cũng chưa có tiêu chuẩn tín chỉ carbon riêng. Số lượng và chất lượng nguồn nhân lực am hiểu về phát triển dự án tạo tín chỉ carbon và thẩm định dự án tạo tín chỉ carbon đang còn thiếu.
Liên quan đến vấn đề này, Phó Giáo sư - Tiến sỹ Nguyễn Đình Thọ cho hay, trong lĩnh vực nông nghiệp, chi phí cận biên cuối cùng để giảm phát thải một tấn carbon có thể lên tới 300 USD. Trong khi tín chỉ carbon từ nông lâm nghiệp hiện chỉ được giao dịch trên thị trường quốc tế với giá khoảng 1-1,6 USD mỗi tấn. Nếu bán tín chỉ giá rẻ nhưng không thực hiện được cam kết giảm phát thải, Việt Nam có thể phải chi tới 300 USD cho mỗi tấn carbon.
"Khi tham gia thị trường carbon, cần phải tính toán kỹ về cơ hội, chi phí và lợi ích, đồng thời cần khôn ngoan để vừa tận dụng được nguồn tài chính khí hậu, vừa thúc đẩy chuyển đổi công nghệ và giảm phát thải đồng thời huy động nguồn lực cho quốc gia", ông Thọ lưu ý.
Trước những cơ hội và thách thức trên, theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, phát triển thị trường carbon là một yêu cầu cấp bách, không thể chậm trễ. Đây cũng là cơ hội quan trọng để huy động nguồn lực tài chính phục vụ cho quá trình chuyển đổi xanh. Bởi lẽ, nếu Việt Nam không tận dụng, nguồn lực này sẽ rơi vào tay các quốc gia khác.
