&#129518;NHỮNG LẦN PH&#193; SẢN CỦA 
      JESSE LIVERMORE

Jesse Livermore, nh&#224; giao dịch chứng kho&#225;n huyền thoại của Phố Wall, được biết đến với cả những th&#224;nh c&#244;ng vang dội lẫn những thất bại thảm hại, đ&#227; tuy&#234;n bố ph&#225; sản tổng cộng 3 lần (một số nguồn tiếng Anh c&#243; thể đề cập đến 4 lần nếu t&#237;nh cả những lần mất sạch tiền trước khi tuy&#234;n bố ph&#225; sản ch&#237;nh thức).

1. Lần 1 (khoảng năm 1901 tại New York)

• Nguy&#234;n nh&#226;n: Sau khi kiếm được một khoản tiền lớn từ c&#225;c &quot;bucket shop&quot; (s&#224;n giao dịch chui), &#244;ng chuyển đến New York giao dịch ch&#237;nh thức nhưng gặp kh&#243; khăn do sự chậm trễ của bảng gi&#225; chứng kho&#225;n qua điện t&#237;n, khiến chiến lược giao dịch quen thuộc của &#244;ng kh&#244;ng c&#242;n hiệu quả. &#212;ng đ&#227; b&#225;n khống cổ phiếu Northern Pacific v&#224; thua lỗ nặng khi cổ phiếu n&#224;y tăng gi&#225; mạnh.

2. Lần 2 (khoảng năm 1908 hoặc 1915)

• Nguy&#234;n nh&#226;n: Lần n&#224;y l&#224; do bị lừa trong thương vụ đầu cơ b&#244;ng vải (cotton), khi &#244;ng nghe theo lời khuy&#234;n của một người bạn l&#224; Teddy Price để mua v&#224;o trong khi Price lại b&#237; mật b&#225;n ra. &#212;ng đ&#227; mất hết tiền nhưng sau đ&#243; nhanh ch&#243;ng gượng dậy được. Một số nguồn kh&#225;c cho rằng lần ph&#225; sản thứ hai l&#224; v&#224;o năm 1915.

3. Lần 3 (năm 1934)

• Nguy&#234;n nh&#226;n: Sau khi kiếm được t&#224;i sản khổng lồ (khoảng 100 triệu USD) nhờ b&#225;n khống trong cuộc Đại khủng hoảng năm 1929, &#244;ng tiếp tục đầu cơ v&#224;o thị trường h&#224;ng h&#243;a (như l&#250;a mạch, ng&#244; v&#224; b&#244;ng vải) v&#224; thua lỗ li&#234;n tục từ năm 1932 đến 1934. C&#249;ng với những biến cố gia đ&#236;nh v&#224; vấn đề sức khỏe t&#226;m thần (trầm cảm), &#244;ng đ&#227; c&#244;ng bố ph&#225; sản lần cuối v&#224;o năm 1934, với t&#224;i sản chỉ khoảng 84.000 USD nhưng nợ l&#234;n đến 2,5 triệu USD.

&#128557;Sau lần ph&#225; sản cuối c&#249;ng, Livermore kh&#244;ng c&#242;n đủ sức để gượng dậy như những lần trước. &#212;ng qua đời do tự s&#225;t v&#224;o năm 1940.

&#128204;Cuộc đời v&#224; những lần ph&#225; sản của Jesse Livermore l&#224; một b&#224;i học kinh điển về sự đối lập giữa t&#224;i năng xuất ch&#250;ng v&#224; sự thiếu kỷ luật nghi&#234;m trọng, đặc biệt l&#224; trong quản l&#253; cảm x&#250;c v&#224; quản l&#253; tiền.

D&#249; đ&#227; r&#250;t ra rất nhiều nguy&#234;n tắc giao dịch đ&#250;ng đắn, ch&#237;nh việc &#244;ng li&#234;n tục vi phạm ch&#250;ng lại l&#224; nguy&#234;n nh&#226;n dẫn đến thất bại cuối c&#249;ng.

&#128204;Những b&#224;i học xương m&#225;u r&#250;t ra từ c&#225;c lần ph&#225; sản của &#244;ng

1. Kỷ luật trong Quản l&#253; Rủi ro l&#224; Tuyệt đối
Đ&#226;y l&#224; sai lầm lớn nhất v&#224; lặp đi lặp lại của Livermore, đặc biệt trong những lần mất sạch tiền:

• Kh&#244;ng cắt lỗ (Letting losses run): &#212;ng c&#243; xu hướng giữ c&#225;c lệnh thua lỗ với hy vọng thị trường sẽ quay đầu, đồng thời chốt lời non (b&#225;n sớm) c&#225;c lệnh c&#243; l&#227;i. Nguy&#234;n tắc v&#224;ng &#244;ng tự đ&#250;c kết l&#224;: “B&#225;n những thứ g&#226;y lỗ, giữ những thứ sinh lời,” nhưng &#244;ng lại thường xuy&#234;n l&#224;m ngược lại, dẫn đến khoản lỗ nhỏ biến th&#224;nh thảm họa.

• Kh&#244;ng c&#243; tiền dự ph&#242;ng/Quản l&#253; vốn k&#233;m: Livermore kh&#244;ng hề c&#243; khoản tiền tiết kiệm hay dự ph&#242;ng, m&#224; thường d&#249;ng gần như to&#224;n bộ t&#224;i sản để đầu cơ, mua sắm xa hoa. Khi ph&#225; sản, &#244;ng buộc phải vay mượn để l&#224;m lại từ đầu.

2. Kiểm so&#225;t Cảm x&#250;c v&#224; T&#226;m l&#253; (Tham lam, Sợ h&#227;i, Hy vọng)

• Tham gia qu&#225; nhiều (Overtrading): &#212;ng thừa nhận m&#236;nh tham gia v&#224;o thị trường qu&#225; nhiều, giao dịch li&#234;n tục v&#236; cảm gi&#225;c hưng phấn hoặc để thỏa m&#227;n sự hăng h&#225;i, thay v&#236; ki&#234;n nhẫn chờ đợi những cơ hội r&#245; r&#224;ng. &quot;Tiền kh&#244;ng kiếm được bằng c&#225;ch suy nghĩ, m&#224; bằng c&#225;ch ngồi chờ đợi.&quot;

• Chịu ảnh hưởng bởi Lời khuy&#234;n: Lần ph&#225; sản thứ hai (thương vụ b&#244;ng vải) l&#224; do &#244;ng nghe theo lời khuy&#234;n của người kh&#225;c (Teddy Price), thay v&#236; tin tưởng v&#224;o ph&#226;n t&#237;ch v&#224; nhận định của ch&#237;nh m&#236;nh. &#212;ng từng n&#243;i: &quot;Đừng bao giờ tin ai ngoại trừ bản th&#226;n bạn.&quot;

3. Tầm quan trọng của Điểm dừng v&#224; Lối sống

• Thiếu điểm dừng trong cuộc sống: Livermore l&#224; v&#237; dụ điển h&#236;nh cho việc kh&#244;ng biết điểm dừng (never satisfied). D&#249; đ&#227; kiếm được h&#224;ng chục, thậm ch&#237; h&#224;ng trăm triệu đ&#244; la, &#244;ng vẫn kh&#244;ng r&#250;t lui để tận hưởng th&#224;nh quả m&#224; tiếp tục lao v&#224;o c&#225;c cuộc đầu cơ mạo hiểm, giống như một con thi&#234;u th&#226;n cờ bạc.

• Lối sống bu&#244;ng thả: Lối sống xa hoa, tiệc t&#249;ng, nhiều cuộc h&#244;n nh&#226;n tan vỡ v&#224; nghiện rượu đ&#227; hủy hoại tinh thần v&#224; sức khỏe của &#244;ng, khiến &#244;ng bị trầm cảm. Sự bất ổn trong đời sống c&#225; nh&#226;n l&#224;m suy giảm nghi&#234;m trọng khả năng ra quyết định l&#253; tr&#237; trong giao dịch, g&#243;p phần lớn v&#224;o lần ph&#225; sản cuối c&#249;ng v&#224; bi kịch tự s&#225;t.

&#127793;Jesse Livermore l&#224; một minh chứng rằng, d&#249; c&#243; t&#224;i năng v&#224; tr&#237; tuệ đến mấy, nếu thiếu kỷ luật, sự ki&#234;n nhẫn v&#224; khả năng quản l&#253; cảm x&#250;c lẫn quản l&#253; tiền bạc một c&#225;ch nghi&#234;m ngặt, bất cứ ai cũng c&#243; thể bị thị trường đ&#225;nh bại. B&#224;i học lớn nhất từ &#244;ng kh&#244;ng phải l&#224; c&#225;ch kiếm tiền, m&#224; l&#224; c&#225;ch giữ tiền v&#224; tầm quan trọng của sự ki&#234;n tr&#236; đi theo nguy&#234;n tắc đ&#227; đặt ra.

(Nội dung tham khảo nhiều nguồn)




🧮NHỮNG LẦN PHÁ SẢN CỦA 
      JESSE LIVERMORE

Jesse Livermore, nhà giao dịch chứng khoán huyền thoại của Phố Wall, được biết đến với cả những thành công vang dội lẫn những thất bại thảm hại, đã tuyên bố phá sản tổng cộng 3 lần (một số nguồn tiếng Anh có thể đề cập đến 4 lần nếu tính cả những lần mất sạch tiền trước khi tuyên bố phá sản chính thức).

1. Lần 1 (khoảng năm 1901 tại New York)

• Nguyên nhân: Sau khi kiếm được một khoản tiền lớn từ các "bucket shop" (sàn giao dịch chui), ông chuyển đến New York giao dịch chính thức nhưng gặp khó khăn do sự chậm trễ của bảng giá chứng khoán qua điện tín, khiến chiến lược giao dịch quen thuộc của ông không còn hiệu quả. Ông đã bán khống cổ phiếu Northern Pacific và thua lỗ nặng khi cổ phiếu này tăng giá mạnh.

2. Lần 2 (khoảng năm 1908 hoặc 1915)

• Nguyên nhân: Lần này là do bị lừa trong thương vụ đầu cơ bông vải (cotton), khi ông nghe theo lời khuyên của một người bạn là Teddy Price để mua vào trong khi Price lại bí mật bán ra. Ông đã mất hết tiền nhưng sau đó nhanh chóng gượng dậy được. Một số nguồn khác cho rằng lần phá sản thứ hai là vào năm 1915.

3. Lần 3 (năm 1934)

• Nguyên nhân: Sau khi kiếm được tài sản khổng lồ (khoảng 100 triệu USD) nhờ bán khống trong cuộc Đại khủng hoảng năm 1929, ông tiếp tục đầu cơ vào thị trường hàng hóa (như lúa mạch, ngô và bông vải) và thua lỗ liên tục từ năm 1932 đến 1934. Cùng với những biến cố gia đình và vấn đề sức khỏe tâm thần (trầm cảm), ông đã công bố phá sản lần cuối vào năm 1934, với tài sản chỉ khoảng 84.000 USD nhưng nợ lên đến 2,5 triệu USD.

😭Sau lần phá sản cuối cùng, Livermore không còn đủ sức để gượng dậy như những lần trước. Ông qua đời do tự sát vào năm 1940.

📌Cuộc đời và những lần phá sản của Jesse Livermore là một bài học kinh điển về sự đối lập giữa tài năng xuất chúng và sự thiếu kỷ luật nghiêm trọng, đặc biệt là trong quản lý cảm xúc và quản lý tiền.

Dù đã rút ra rất nhiều nguyên tắc giao dịch đúng đắn, chính việc ông liên tục vi phạm chúng lại là nguyên nhân dẫn đến thất bại cuối cùng.

📌Những bài học xương máu rút ra từ các lần phá sản của ông

1. Kỷ luật trong Quản lý Rủi ro là Tuyệt đối
Đây là sai lầm lớn nhất và lặp đi lặp lại của Livermore, đặc biệt trong những lần mất sạch tiền:

• Không cắt lỗ (Letting losses run): Ông có xu hướng giữ các lệnh thua lỗ với hy vọng thị trường sẽ quay đầu, đồng thời chốt lời non (bán sớm) các lệnh có lãi. Nguyên tắc vàng ông tự đúc kết là: “Bán những thứ gây lỗ, giữ những thứ sinh lời,” nhưng ông lại thường xuyên làm ngược lại, dẫn đến khoản lỗ nhỏ biến thành thảm họa.

• Không có tiền dự phòng/Quản lý vốn kém: Livermore không hề có khoản tiền tiết kiệm hay dự phòng, mà thường dùng gần như toàn bộ tài sản để đầu cơ, mua sắm xa hoa. Khi phá sản, ông buộc phải vay mượn để làm lại từ đầu.

2. Kiểm soát Cảm xúc và Tâm lý (Tham lam, Sợ hãi, Hy vọng)

• Tham gia quá nhiều (Overtrading): Ông thừa nhận mình tham gia vào thị trường quá nhiều, giao dịch liên tục vì cảm giác hưng phấn hoặc để thỏa mãn sự hăng hái, thay vì kiên nhẫn chờ đợi những cơ hội rõ ràng. "Tiền không kiếm được bằng cách suy nghĩ, mà bằng cách ngồi chờ đợi."

• Chịu ảnh hưởng bởi Lời khuyên: Lần phá sản thứ hai (thương vụ bông vải) là do ông nghe theo lời khuyên của người khác (Teddy Price), thay vì tin tưởng vào phân tích và nhận định của chính mình. Ông từng nói: "Đừng bao giờ tin ai ngoại trừ bản thân bạn."

3. Tầm quan trọng của Điểm dừng và Lối sống

• Thiếu điểm dừng trong cuộc sống: Livermore là ví dụ điển hình cho việc không biết điểm dừng (never satisfied). Dù đã kiếm được hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu đô la, ông vẫn không rút lui để tận hưởng thành quả mà tiếp tục lao vào các cuộc đầu cơ mạo hiểm, giống như một con thiêu thân cờ bạc.

• Lối sống buông thả: Lối sống xa hoa, tiệc tùng, nhiều cuộc hôn nhân tan vỡ và nghiện rượu đã hủy hoại tinh thần và sức khỏe của ông, khiến ông bị trầm cảm. Sự bất ổn trong đời sống cá nhân làm suy giảm nghiêm trọng khả năng ra quyết định lý trí trong giao dịch, góp phần lớn vào lần phá sản cuối cùng và bi kịch tự sát.

🌱Jesse Livermore là một minh chứng rằng, dù có tài năng và trí tuệ đến mấy, nếu thiếu kỷ luật, sự kiên nhẫn và khả năng quản lý cảm xúc lẫn quản lý tiền bạc một cách nghiêm ngặt, bất cứ ai cũng có thể bị thị trường đánh bại. Bài học lớn nhất từ ông không phải là cách kiếm tiền, mà là cách giữ tiền và tầm quan trọng của sự kiên trì đi theo nguyên tắc đã đặt ra.

(Nội dung tham khảo nhiều nguồn)


