Khi bước ch&#226;n v&#224;o con đường đầu tư, ch&#250;ng ta thường gặp những “ch&#226;n l&#253;” nghe rất thuyết phục. Nghe xong gật g&#249; c&#225;i rụp, thấy m&#236;nh sắp th&#224;nh nh&#224; đầu tư l&#227;o luyện tới nơi. Nhưng thử dừng lại… đ&#250;ng 1 gi&#226;y th&#244;i, ngẫm lại, bạn sẽ nhận ra: ồ, h&#236;nh như đ&#226;y mới chỉ l&#224; một g&#243;c của bức tranh, chứ chưa phải to&#224;n cảnh.
Cũng dễ hiểu th&#244;i. Những người dẫn dắt thường l&#224; người th&#244;ng minh. M&#224; đặc th&#249; của người th&#244;ng minh l&#224;: n&#243;i đ&#250;ng, kh&#244;ng n&#243;i sai, chỉ l&#224;… kh&#244;ng n&#243;i hết &#128516;
1. “Con người sinh ra, đất kh&#244;ng sinh ra”
Nghe rất đ&#227; tai. Nhưng thường người ta hay qu&#234;n mất vế sau: con người c&#243; thể mất đi, c&#242;n đất th&#236; kh&#244;ng. C&#226;u n&#224;y đ&#250;ng, nhưng chưa đủ.
Gi&#225; nh&#224; chỉ c&#243; thể được “đỡ” khi c&#242;n nguồn cầu lớn thật sự c&#243; tiền. M&#224; nguồn tiền lớn đ&#243; đến từ đ&#226;u?
– Tiền đền b&#249; đất (đất đổi đất) – nguồn n&#224;y cạn dần khi đ&#244; thị h&#243;a, c&#244;ng nghiệp h&#243;a đi tới ngưỡng.
– Tiền “dễ kiếm” – đặc biệt những d&#242;ng tiền kh&#244;ng ch&#237;nh thống (v&#224; tương lai th&#236;… ph&#225;p luật ng&#224;y c&#224;ng nghi&#234;m, c&#225;c anh Conan mạng ng&#224;y c&#224;ng đ&#244;ng, những vụ bắt bớ gần đ&#226;y gi&#250;p c&#225;c bạn cảm nhận điều đ&#243;).
Khi c&#225;c nguồn n&#224;y thu hẹp lại, gi&#225; nh&#224; sẽ phải đối diện với một c&#226;u hỏi rất đời: so với thu nhập trung b&#236;nh của người d&#226;n th&#236; đang đứng ở đ&#226;u? Chưa kể, tốc độ sinh đang giảm.
Kinh tế quyết định h&#224;nh vi. Khi tiền kh&#244;ng đủ, “ước mơ c&#243; nh&#224;” sẽ kh&#243; biến th&#224;nh “cầu mua nh&#224;”. L&#250;c đ&#243;, FOMO cũng… xin ph&#233;p đi ngủ sớm, nhất l&#224; ở người mua để ở – nơi m&#224; nh&#224; đầu cơ rất mong chờ.
2. “Thu&#234; nh&#224; v&#224;i chục năm sau kh&#244;ng c&#243; nh&#224;, mua nh&#224; v&#224;i chục năm sau c&#243; nh&#224;”
Nghe cũng hợp l&#253;. Về gi&#224; kh&#244;ng c&#243; nh&#224; th&#236; biết nương tựa v&#224;o đ&#226;u?
Đ&#250;ng. Nếu bạn c&#243; tiền nh&#224;n rỗi để mua nh&#224; th&#236; qu&#225; tuyệt. Kh&#244;ng c&#243; g&#236; phải b&#224;n. Nhưng nếu bạn đang phải xoay đủ thứ chi ph&#237; sinh hoạt, v&#224; phải vay nợ d&#224;i hạn để mua một căn chung cư c&#243; gi&#225; trị tương đương… hơn 50 năm tiền thu&#234; nh&#224;, th&#236; c&#226;u hỏi đặt ra l&#224;: đ&#243; c&#243; thật sự l&#224; giải ph&#225;p tối ưu? Chưa kể, đời sống th&#236; kh&#244;ng đứng y&#234;n. Bạn c&#243; thể chuyển chỗ l&#224;m. Con c&#225;i c&#243; thể đổi trường.
V&#224; khi t&#224;i ch&#237;nh chưa đủ để đổi sang một căn nh&#224; gần hơn, c&#225;i gọi l&#224; “an cư” đ&#244;i khi lại biến th&#224;nh 3–4 tiếng vật lộn ngo&#224;i đường mỗi ng&#224;y. S&#225;ng đi l&#224;m như chạy deadline cuộc đời, tối về đến nh&#224; th&#236;… hết pin, hết cả động lực tận hưởng căn nh&#224; m&#236;nh đ&#227; cố gắng mua.
Sau 50 năm, ch&#237;nh s&#225;ch c&#243; c&#242;n như b&#226;y giờ kh&#244;ng? Căn chung cư của bạn c&#243; chắc được “đổi ngang” sang căn mới kh&#244;ng? Ngay cả nh&#224; ở khu trung t&#226;m như Hồ Gươm, qua một ch&#237;nh s&#225;ch, cũng c&#243; thể chuyển sang đền b&#249; bằng tiền – kh&#244;ng phải l&#250;c n&#224;o cũng giữ được. Vậy điều g&#236; khiến ch&#250;ng ta tin rằng căn hộ chung cư của m&#236;nh sẽ trường tồn m&#227;i m&#227;i? Lại c&#243; th&#234;m một lập luận quen thuộc: Kh&#244;ng chắt chiu mua nh&#224; th&#236; l&#250;c kh&#243; khăn biết lấy g&#236; xoay xở. Nghe rất hợp l&#253;. Nhưng vay một khoản nợ k&#233;o d&#224;i v&#224;i chục năm th&#236;… bạn c&#243; chắc m&#236;nh kh&#244;ng bao giờ gặp kh&#243; khăn trong việc trả nợ kh&#244;ng? V&#236; vẫn l&#224; bạn, vẫn thu nhập đ&#243;, chỉ l&#224; g&#225;nh th&#234;m &#225;p lực d&#224;i hơi hơn th&#244;i.
Kết lại, c&#243; nh&#224; th&#236; tốt nhưng c&#243; một căn nh&#224; ph&#249; hợp với điều kiện t&#224;i ch&#237;nh, c&#244;ng việc v&#224; nhịp sống của m&#236;nh th&#236; c&#242;n tốt hơn. Đầu tư hay mua nh&#224;, suy cho c&#249;ng, kh&#244;ng phải để chứng minh m&#236;nh “đ&#250;ng”, m&#224; để sống đỡ mệt hơn – ngủ ngon hơn – v&#224; kh&#244;ng phải ti&#234;u hao năng lượng tr&#234;n đường qu&#225; nhiều mỗi ng&#224;y ☕
V&#224; trong đầu tư chứng kho&#225;n cũng vậy, đ&#244;i khi c&#243; những kh&#225;i niệm bị đ&#225;nh tr&#225;o m&#224; kh&#244;ng phải ai cũng để &#253;. Th&#244;i th&#236; chuyện n&#224;y để khi mọi người bớt ch&#225;n thị trường một ch&#250;t, ch&#250;ng ta b&#224;n tiếp cho vui ☕

Khi bước chân vào con đường đầu tư, chúng ta thường gặp những “chân lý” nghe rất thuyết phục. Nghe xong gật gù cái rụp, thấy mình sắp thành nhà đầu tư lão luyện tới nơi. Nhưng thử dừng lại… đúng 1 giây thôi, ngẫm lại, bạn sẽ nhận ra: ồ, hình như đây mới chỉ là một góc của bức tranh, chứ chưa phải toàn cảnh.
Cũng dễ hiểu thôi. Những người dẫn dắt thường là người thông minh. Mà đặc thù của người thông minh là: nói đúng, không nói sai, chỉ là… không nói hết 😄
1. “Con người sinh ra, đất không sinh ra”
Nghe rất đã tai. Nhưng thường người ta hay quên mất vế sau: con người có thể mất đi, còn đất thì không. Câu này đúng, nhưng chưa đủ.
Giá nhà chỉ có thể được “đỡ” khi còn nguồn cầu lớn thật sự có tiền. Mà nguồn tiền lớn đó đến từ đâu?
– Tiền đền bù đất (đất đổi đất) – nguồn này cạn dần khi đô thị hóa, công nghiệp hóa đi tới ngưỡng.
– Tiền “dễ kiếm” – đặc biệt những dòng tiền không chính thống (và tương lai thì… pháp luật ngày càng nghiêm, các anh Conan mạng ngày càng đông, những vụ bắt bớ gần đây giúp các bạn cảm nhận điều đó).
Khi các nguồn này thu hẹp lại, giá nhà sẽ phải đối diện với một câu hỏi rất đời: so với thu nhập trung bình của người dân thì đang đứng ở đâu? Chưa kể, tốc độ sinh đang giảm.
Kinh tế quyết định hành vi. Khi tiền không đủ, “ước mơ có nhà” sẽ khó biến thành “cầu mua nhà”. Lúc đó, FOMO cũng… xin phép đi ngủ sớm, nhất là ở người mua để ở – nơi mà nhà đầu cơ rất mong chờ.
2. “Thuê nhà vài chục năm sau không có nhà, mua nhà vài chục năm sau có nhà”
Nghe cũng hợp lý. Về già không có nhà thì biết nương tựa vào đâu?
Đúng. Nếu bạn có tiền nhàn rỗi để mua nhà thì quá tuyệt. Không có gì phải bàn. Nhưng nếu bạn đang phải xoay đủ thứ chi phí sinh hoạt, và phải vay nợ dài hạn để mua một căn chung cư có giá trị tương đương… hơn 50 năm tiền thuê nhà, thì câu hỏi đặt ra là: đó có thật sự là giải pháp tối ưu? Chưa kể, đời sống thì không đứng yên. Bạn có thể chuyển chỗ làm. Con cái có thể đổi trường.
Và khi tài chính chưa đủ để đổi sang một căn nhà gần hơn, cái gọi là “an cư” đôi khi lại biến thành 3–4 tiếng vật lộn ngoài đường mỗi ngày. Sáng đi làm như chạy deadline cuộc đời, tối về đến nhà thì… hết pin, hết cả động lực tận hưởng căn nhà mình đã cố gắng mua.
Sau 50 năm, chính sách có còn như bây giờ không? Căn chung cư của bạn có chắc được “đổi ngang” sang căn mới không? Ngay cả nhà ở khu trung tâm như Hồ Gươm, qua một chính sách, cũng có thể chuyển sang đền bù bằng tiền – không phải lúc nào cũng giữ được. Vậy điều gì khiến chúng ta tin rằng căn hộ chung cư của mình sẽ trường tồn mãi mãi? Lại có thêm một lập luận quen thuộc: Không chắt chiu mua nhà thì lúc khó khăn biết lấy gì xoay xở. Nghe rất hợp lý. Nhưng vay một khoản nợ kéo dài vài chục năm thì… bạn có chắc mình không bao giờ gặp khó khăn trong việc trả nợ không? Vì vẫn là bạn, vẫn thu nhập đó, chỉ là gánh thêm áp lực dài hơi hơn thôi.
Kết lại, có nhà thì tốt nhưng có một căn nhà phù hợp với điều kiện tài chính, công việc và nhịp sống của mình thì còn tốt hơn. Đầu tư hay mua nhà, suy cho cùng, không phải để chứng minh mình “đúng”, mà để sống đỡ mệt hơn – ngủ ngon hơn – và không phải tiêu hao năng lượng trên đường quá nhiều mỗi ngày ☕
Và trong đầu tư chứng khoán cũng vậy, đôi khi có những khái niệm bị đánh tráo mà không phải ai cũng để ý. Thôi thì chuyện này để khi mọi người bớt chán thị trường một chút, chúng ta bàn tiếp cho vui ☕