&#128172; &#128172; C&#243; bao giờ bạn tự hỏi, v&#236; sao s&#225;ng dậy d&#249; ngủ đủ giấc vẫn mệt mỏi, mắt th&#226;m, đầu nặng, kh&#243; tập trung?
C&#226;u trả lời đ&#244;i khi nằm ngay trong thứ bạn cầm mỗi tối — chiếc smartphone.
N&#243; kh&#244;ng chỉ l&#224;m mất ngủ, m&#224; c&#242;n khiến Can huyết hao, Thận tinh tổn, T&#226;m thần bất an – ba gốc của sự mệt mỏi v&#224; suy kiệt thầm lặng.

---

&#129504; Dưới g&#243;c nh&#236;n T&#226;y y

&#193;nh s&#225;ng xanh từ m&#224;n h&#236;nh ức chế melatonin, hormone gi&#250;p cơ thể v&#224;o giấc. N&#227;o bị k&#237;ch th&#237;ch li&#234;n tục khiến hệ thần kinh giao cảm hoạt động qu&#225; mức, l&#224;m cơ thể căng thẳng, kh&#243; thư gi&#227;n. Thiếu ngủ k&#233;o d&#224;i sinh mệt mỏi, giảm tr&#237; nhớ, rối loạn nội tiết.

---

⚕️ C&#242;n với Đ&#244;ng y th&#236; sao?

&#127807; Can (Gan)

Can t&#224;ng huyết, chủ sơ tiết, khai khiếu ra mắt. Khi nh&#236;n m&#224;n h&#236;nh l&#226;u, đặc biệt trong b&#243;ng tối, Can huyết bị ti&#234;u hao.
&#193;nh s&#225;ng xanh v&#224; th&#244;ng tin dồn dập l&#224;m Can kh&#237; động hoặc uất, Can dương vượng, sinh ra:

Mắt mỏi, kh&#244;, đỏ.

Nặng đầu, C&#225;u gắt, kh&#243; ngủ, nhiều mộng.
→ L&#226;u dần th&#224;nh Can huyết hư, Can hỏa nhiễu T&#226;m.

&#128167; Thận

Thận t&#224;ng tinh, tinh dưỡng thần. Thức khuya, bị k&#237;ch th&#237;ch cảm x&#250;c, thần kh&#237; loạn nhiễu, l&#226;u ng&#224;y khiến thận tinh hao tổn.
Biểu hiện: lưng gối mỏi, &#249; tai, hoa mắt, tr&#237; nhớ giảm.
quần mắt th&#226;m đen. Mắt h&#245;m s&#226;u...

❤️ T&#226;m

T&#226;m chủ thần minh. D&#249;ng điện thoại s&#225;t giờ ngủ khiến thần t&#225;n, huyết kh&#244;ng an, g&#226;y T&#226;m thần bất t&#250;c → ngủ chập chờn, hay tỉnh giấc, mệt mỏi s&#225;ng h&#244;m sau.

---

&#128293; Theo Ngũ h&#224;nh 
Smartphone thuộc Hỏa kh&#237; (&#225;nh s&#225;ng, điện từ).

Ban đ&#234;m l&#224; l&#250;c Thủy kh&#237; (Thận) cần phục hồi → Hỏa khắc Thủy → Thận &#226;m tổn, Can hỏa vượng, T&#226;m thần bất an...

&#127769; Dưỡng Can huyết – Phục hồi tinh, kh&#237;, thần

&#128167; Ăn uống:

Bổ Can huyết: gan g&#224;, tim, huyết heo, trứng g&#224;, đậu đen, m&#232; đen, kỷ tử, t&#225;o đỏ, long nh&#227;n, rau ch&#226;n vịt, c&#224; rốt, b&#237; đỏ....

Tr&#225;nh: c&#224; ph&#234;, rượu bia, cay n&#243;ng, thức khuya – đều l&#224; “kẻ cướp Can &#226;m”.

&#127807; Lối sống:

Ngủ trước 23h – “giờ Can t&#224;ng huyết, sửa th&#226;n”.

Sau nh&#236;n m&#224;n h&#236;nh l&#226;u, n&#234;n nhắm mắt nghỉ 5 ph&#250;t, nh&#236;n xa nh&#236;n gần để mắt điều tiết tr&#225;nh tật cận viễn.

S&#225;ng sớm tập kh&#237; c&#244;ng, Thở 4 th&#236; (GS Nguyễn Văn Hưởng): h&#237;t – giữ – thở – nghỉ gi&#250;p kh&#237; huyết điều h&#242;a.

Tập tr&#244;ng xa tr&#244;ng gần..h&#224;ng ng&#224;y

---

&#127861; B&#224;i tr&#224; &amp; thuốc nhẹ dưỡng Can huyết

1. Tr&#224; Kỷ tử – C&#250;c hoa – T&#225;o đỏ
→ Dưỡng Can minh mục, an thần, giảm kh&#244; mỏi mắt.

2. Can Dưỡng Thang (gia giảm)
Đương quy, Bạch thược, Thục địa, Đương s&#226;m, Ho&#224;ng kỳ, Kỷ tử, Cam thảo.
→ Bổ kh&#237; huyết, dưỡng Can, gi&#250;p ngủ s&#226;u, sắc mặt tươi nhuận.

3. Thục địa – H&#224; thủ &#244; – Kỷ tử – Tang thầm
→ Dưỡng huyết, sinh tủy, &#237;ch tinh, cải thiện t&#243;c kh&#244;, hoa mắt, mất ngủ nhẹ.

Lưu &#253;: dược liệu bẩn, cần t&#236;m nơi uy t&#237;n v&#224; sử dụng đ&#250;ng chỉ định, ph&#249; hợp thể trạng.
---

&#129496; B&#224;i tập dưỡng Can kh&#237;

Xoa 2 b&#234;n h&#244;ng (v&#249;ng Can kinh) 36 v&#242;ng thuận – 36 v&#242;ng nghịch trước khi ngủ, gi&#250;p Can kh&#237; điều đạt, thần dễ an.

---

&#128302; Muốn Can huyết đầy, phải biết thuận thời, tĩnh t&#226;m, dưỡng &#226;m – kh&#244;ng nghịch với đạo Trời ...

---

&gt; &#128214; Smartphone nhiều l&#224; Hỏa x&#226;m Thủy, hao Can huyết, tổn Thận tinh, loạn T&#226;m thần.
Muốn ngủ y&#234;n – h&#227;y hạn chế sử dụng điện thoại m&#225;y t&#237;nh, l&#224;m việc nghỉ ngơi c&#226;n đối cho mắt. Ban đ&#234;m, tắt điện thoại, tĩnh t&#226;m, để thần quy kh&#237;, kh&#237; quy huyết.
Dưỡng Can huyết ch&#237;nh l&#224; dưỡng nguồn s&#225;ng b&#234;n trong, thay v&#236; phụ thuộc &#225;nh s&#225;ng b&#234;n ngo&#224;i.

---

Bs. Đo&#224;n Phước Hồng
#BsĐPH

💬 💬 Có bao giờ bạn tự hỏi, vì sao sáng dậy dù ngủ đủ giấc vẫn mệt mỏi, mắt thâm, đầu nặng, khó tập trung?
Câu trả lời đôi khi nằm ngay trong thứ bạn cầm mỗi tối — chiếc smartphone.
Nó không chỉ làm mất ngủ, mà còn khiến Can huyết hao, Thận tinh tổn, Tâm thần bất an – ba gốc của sự mệt mỏi và suy kiệt thầm lặng.

---

🧠 Dưới góc nhìn Tây y

Ánh sáng xanh từ màn hình ức chế melatonin, hormone giúp cơ thể vào giấc. Não bị kích thích liên tục khiến hệ thần kinh giao cảm hoạt động quá mức, làm cơ thể căng thẳng, khó thư giãn. Thiếu ngủ kéo dài sinh mệt mỏi, giảm trí nhớ, rối loạn nội tiết.

---

⚕️ Còn với Đông y thì sao?

🌿 Can (Gan)

Can tàng huyết, chủ sơ tiết, khai khiếu ra mắt. Khi nhìn màn hình lâu, đặc biệt trong bóng tối, Can huyết bị tiêu hao.
Ánh sáng xanh và thông tin dồn dập làm Can khí động hoặc uất, Can dương vượng, sinh ra:

Mắt mỏi, khô, đỏ.

Nặng đầu, Cáu gắt, khó ngủ, nhiều mộng.
→ Lâu dần thành Can huyết hư, Can hỏa nhiễu Tâm.

💧 Thận

Thận tàng tinh, tinh dưỡng thần. Thức khuya, bị kích thích cảm xúc, thần khí loạn nhiễu, lâu ngày khiến thận tinh hao tổn.
Biểu hiện: lưng gối mỏi, ù tai, hoa mắt, trí nhớ giảm.
quần mắt thâm đen. Mắt hõm sâu...

❤️ Tâm

Tâm chủ thần minh. Dùng điện thoại sát giờ ngủ khiến thần tán, huyết không an, gây Tâm thần bất túc → ngủ chập chờn, hay tỉnh giấc, mệt mỏi sáng hôm sau.

---

🔥 Theo Ngũ hành 
Smartphone thuộc Hỏa khí (ánh sáng, điện từ).

Ban đêm là lúc Thủy khí (Thận) cần phục hồi → Hỏa khắc Thủy → Thận âm tổn, Can hỏa vượng, Tâm thần bất an...

🌙 Dưỡng Can huyết – Phục hồi tinh, khí, thần

💧 Ăn uống:

Bổ Can huyết: gan gà, tim, huyết heo, trứng gà, đậu đen, mè đen, kỷ tử, táo đỏ, long nhãn, rau chân vịt, cà rốt, bí đỏ....

Tránh: cà phê, rượu bia, cay nóng, thức khuya – đều là “kẻ cướp Can âm”.

🌿 Lối sống:

Ngủ trước 23h – “giờ Can tàng huyết, sửa thân”.

Sau nhìn màn hình lâu, nên nhắm mắt nghỉ 5 phút, nhìn xa nhìn gần để mắt điều tiết tránh tật cận viễn.

Sáng sớm tập khí công, Thở 4 thì (GS Nguyễn Văn Hưởng): hít – giữ – thở – nghỉ giúp khí huyết điều hòa.

Tập trông xa trông gần..hàng ngày

---

🍵 Bài trà & thuốc nhẹ dưỡng Can huyết

1. Trà Kỷ tử – Cúc hoa – Táo đỏ
→ Dưỡng Can minh mục, an thần, giảm khô mỏi mắt.

2. Can Dưỡng Thang (gia giảm)
Đương quy, Bạch thược, Thục địa, Đương sâm, Hoàng kỳ, Kỷ tử, Cam thảo.
→ Bổ khí huyết, dưỡng Can, giúp ngủ sâu, sắc mặt tươi nhuận.

3. Thục địa – Hà thủ ô – Kỷ tử – Tang thầm
→ Dưỡng huyết, sinh tủy, ích tinh, cải thiện tóc khô, hoa mắt, mất ngủ nhẹ.

Lưu ý: dược liệu bẩn, cần tìm nơi uy tín và sử dụng đúng chỉ định, phù hợp thể trạng.
---

🧘 Bài tập dưỡng Can khí

Xoa 2 bên hông (vùng Can kinh) 36 vòng thuận – 36 vòng nghịch trước khi ngủ, giúp Can khí điều đạt, thần dễ an.

---

🔮 Muốn Can huyết đầy, phải biết thuận thời, tĩnh tâm, dưỡng âm – không nghịch với đạo Trời ...

---

> 📖 Smartphone nhiều là Hỏa xâm Thủy, hao Can huyết, tổn Thận tinh, loạn Tâm thần.
Muốn ngủ yên – hãy hạn chế sử dụng điện thoại máy tính, làm việc nghỉ ngơi cân đối cho mắt. Ban đêm, tắt điện thoại, tĩnh tâm, để thần quy khí, khí quy huyết.
Dưỡng Can huyết chính là dưỡng nguồn sáng bên trong, thay vì phụ thuộc ánh sáng bên ngoài.

---

Bs. Đoàn Phước Hồng
#BsĐPH